Ewa Stepek-Szuba w audycji Jacka Kloca z Radia Via opowiadała o zaburzeniach odżywiania związanych z nadmierną dbałością o sposób żywienia.
Czy powtarzalność w naszej diecie jest zła?
Wszystko zależy od tego co powtarzamy, jaką dużą grupą produktów operujemy na co dzień. Czy zmieniamy dietę sezonowo lub pod kątem zmieniającego się zapotrzebowania na składniki odżywcze. Niebezpiecznym dla zdrowia jest jeśli skupiamy się na 4-5 produktach i na nich budujemy całą dietę. Przykładem będzie tradycyjny schabowy i ziemniaki 5 razy w tygodniu. Nieco lepiej to wygląda jeśli codziennie powtarzamy zielony koktajl z kiwi i szpinaku, ale ciągle mamy do czynienia z tym samym zjawiskiem, czyli brak różnorodności. Monotonia to ryzyko niedoborów pokarmowych i idące za tym zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu.
Czym jest ortoreksja?
Ortoreksja to zaburzenie odżywiania, objawiające się patologiczną fiksacją na punkcie spożywania właściwej i zdrowej żywności. Jest to dosyć nowe pojęcie, w literaturze naukowej pojawia się dopiero od 20 lat. Zaburzenie jest konsekwencją rosnącej świadomości na temat zdrowego odżywiania i jego wpływu na stan ciała i psychiki. Dbanie o siebie jest pozytywnym zjawiskiem, ale jeśli zaburza codziennie czynności i prowadzi do niedoborów pokarmowych staje się patologią.
Jak rozpoznać to zaburzenie u siebie?
Jeśli przeżywamy nadmierną frustrację, jeśli nasze żywienie jest zaburzone lub udaremnione przez innych. Jeśli czujemy silne poczucie winy i wstrętu do siebie, gdy nie trzymamy się swoich wytyczonych zasad żywieniowych. Gdy unikamy spotkań towarzyskich ze względu na jedzenie. Również gdy zauważamy że planowanie posiłków zajmuje nam kilka godzin dziennie.
Kogo najczęściej dotyczy ortoreksja?
Grupą szczególnie narażoną na pojawienie się tego zaburzenia są osoby, które szczególnie interesują się zdrowym odżywianiem, między innymi dietetycy, sportowcy, osoby nadmiernie dbające o sylwetkę i wygląd. Osoba bez nadmiernej fiksacji na punkcie zdrowego żywienie nie będzie mieć problemu żeby od czasu do czasu zjeść kawałek tortu urodzinowego, posiłek zupełnie odbiegający od diety, czy podczas wyjścia ze znajomymi zje kawałek pizzy. Osoba z ortoreksją nie umie znaleźć złotego środka, między zdrowym odżywianiem, a pozwoleniem sobie na mały grzeszek od czasu do czasu, lub zjedzeniem czegoś co nie jest super zdrowe, ale pozwoli zaspokoić głód.
Kiedy to zaburzenie może stać się groźne?
zaburzeniu możemy mówić, kiedy przeszkadza nam w normalnym codziennym funkcjonowaniu. Kiedy nie mając pod ręką czegoś zdrowego pomijamy posiłki, nie chcąc jeść byle czego nie jemy nic, a taka sytuacja powtarza się notorycznie.
Jaki wpływ na zdrowie może mieć dieta osoby cierpiącej na ortoreksję? Jakie skrajne przypadki ortoreksji można wymienić?
Konsekwencje zdrowotne to niedożywienie, nadmierny spadek wagi poniżej norm, osteopenię czyli odwapnienie kości, bradykardię, anemię, brak miesiączki u kobiet. Konsekwencje medyczne będą podobne do anoreksji.
Czy do ortoreksji prowadzić mogą diety wegańskie albo wegetariańskie?
Nie należałoby tak uogólniać. Może się wydawać, że tak jest, ale wynika to raczej z tego, że osoby które podejmują się takiej diety chcą przejść na zdrowsze odżywiania. Tak naprawdę każda narzucona sobie dieta eliminacyjna może prowadzić do zbytnich restrykcji i niedoborów pokarmowych.
Diety sportowców na szybki przyrost masy. Czy to może być zdrowe?
Prowadzona na własną rękę taka dieta na dłuższą metę nie będzie zdrowo. Najczęstsze błędy jakie popełniają osoby rozpoczynające taką pracę nad sobą to nadmierna podaż białka, organicznie ilości węglowodanów oraz tłuszczu w diecie. Pojawiają się różnorakie suplementy zamawiane w Internecie, nie zawsze przebadane. Prowadzi to do rozchwiania organizmu. Tymczasem najlepszym suplementem pomagającym przybrać masę mięśniową jest zdrowe odżywianie.
Opychanie się ciągle tymi samymi potrawami (kurczak, ryż, banan). Jakie może mieć skutki?
Dla każdego będzie miało to negatywny skutek, ale dla osoby która buduje masę mięśniową i długie godziny spędza na siłowni jest szczególnie niebezpieczne. Przede wszystkim niedobory składników odżywczych. Konsekwencją są też gorsze wyniki w sporcie.
Białka w proszku, jak wpływają na nasz organizm?
Warto w tym miejscu powiedzieć sobie ile białka potrzebujemy. Dla osoby nie ćwiczącej będzie to ok. 1g na kg masy ciała. Dla biegaczy i zawodników innych dyscyplin wytrzymałościowych wystarczająca powinna być podaż 1,2-1,4g białka/ kg masy ciała. Dla sportów sylwetkowych to 1,4-1,6g/kg masy ciała. Według badań podaż białka powyżej 2-3g białka nie prowadzi do dalszych korzyści, może natomiast powodować zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Zwiększa stężenia kwasu moczowego we krwi i pogarsza tym samym regenerację potreningową. Zwiększa się zapotrzebowanie na wodę oraz składniki odżywcze wykorzystywane w procesach metabolizmu protein (np. witamin z grupy B). Warto dodać że długotrwały nadmiar białka może pogorszyć funkcje wątroby i nerek.
Kreatyna, czym jest i jak działa na organizm?
Kreatyna jest aminą, naturalnie występującą w organizmie człoweka, syntetyzowaną jest z: glicyny, metioniny i argininy. Jako sumpement jest jedną z nielicznych substancji, która ma udowodniony korzystne wpływ na wyniki w sporcie. Stosuje się ją do budowania beztłuszczowej masy mięśniowej. Bardzo istotną funkcją kreatyny jest jej udział w odbudowie zasobów energii (ATP) traconych w pierwszych kilku sekundach intensywnego wysiłku fizycznego. Wpływa również na wzrost tempa adaptacji do treningu.
Jak powinien odżywiać się sportowiec, żeby nie wpędzić się problemy zdrowotne?
Przed wszystkim zdrowo. Podstawą są te same zasady które obowiązują innych ludzi. Czyli dostosowanie diety do potrzeb organizmu, z poprawką na większe zapotrzebowanie kaloryczne, nieznacznie większe zapotrzebowanie na białko, większa podaż antyoksydantów niezbędnych do walki ze szkodliwymi produktami wytężonej pracy mięśniowej na siłowni. Sportowcy powinni dbać o urozmaiconą dietę, oraz korzystanie z naturalnych źródeł zarówno białka jak i witamin i składników mineralnych.